Rok 1939. Nierówna walka.

Siły były nierówne, a wynik wydawał się być nietrudny do przesądzenia. Ponieważ chodzi o istotną rocznicę – przypomnijmy.

Chodzi o średniej wielkości kraj europejski. Sąsiedzi byli w przeszłości silniejsi i terytorialnie roszczeniowo-zachłanni. Uzyskana pod koniec pierwszej wojny światowej niepodległość uznawana była z tego względu za dobro najwyższe, prawo młodej demokracji do niezależnego istnienia nie było jednak dla ogółu międzynarodowej społeczności wcale aż takie oczywiste.

Godzina prawdy wybiła jesienią 1939 roku, gdy uznawany powszechnie za mocarstwo i rozzuchwalony podpisanym niedługo przedtem traktatem sąsiad twardo zażądał ustępstw terytorialnych, a wszelkie próby odwleczenia konfliktu drogą rokowań spaliły na panewce. Agresja rozpoczęła się nagle, bez formalnego wypowiedzenia wojny. Siły wroga wtargnęły z trzech stron w niebywale rozciągnięte granice kraju, już od pierwszego dnia rozpoczęło się bombardowanie większych miast. W niekończących się nalotach szczególnie ucierpiała ludność cywilna stolicy. Mimo rozpaczliwych apeli, przyrzeczona międzynarodowa pomoc nie nadchodziła, potencjalni sojusznicy woleli przeczekać, powoływali się na swą neutralność albo- najczęściej – ograniczali się do moralnego wsparcia wyrażanego w rozlicznych depeszach.

W zasadzie, zgodnie z przypuszczeniami (bądź obawami) wielu, konflikt powinien był się zakończyć już po tygodniu. Wąsaty dyktator, który go rozpętał był tak pewien siebie, że mianował już swego namiestnika. Trudno mu się dziwić jeśli przyjrzymy się stosunkowi sił. Agresor rzucił do walki czterokrotnie więcej żołnierzy, jego przewaga w sprzęcie była niewyobrażalna. Napastnicy dysponowali 6541 czołgami (wobec 30 czołgów broniących granic zaatakowanego państwa) i użyli 3800 samolotów (którym zdołano przeciwstawić 130 własnych maszyn). W pierwszych dniach wojny straty po obu stronach były ogromne. Nieprzyjaciel posuwał się na wszystkich frontach naprzód i wydawało się, że nic nie zdoła go powstrzymać. Rozpaczliwe próby kontrofensywy, zakończyły się wobec miażdżącej przewagi wroga niepowodzeniem. Zaczęła pojawiać się panika.

Nie, Głównodowodzący Sił Zbrojnych, sędziwy Wódz Naczelny Carl Gustaf Emil von Mannerheim nie uciekł wraz z rządem do neutralnej Szwecji nakazując w swym ostatnim rozkazie bombardowanym przez sowieckie lotnictwo Helsinkom obronę aż do wyczerpania się zapasów amunicji.

Redukowanie różnic pomiędzy kampanią wrześniową i wojną rosyjsko-fińską 1939/1940 do tego jedynego faktu można by z pewnością uznać za graniczące z demagogią. A jednak warto się  dokładniej przyjrzeć historii obu krajów w dwudziestoleciu międzywojennym. Warto porównać pojednawczy kurs zgody narodowej Mannerheima ,który – mimo namów – oparł się pokusie zamykania przeciwników polityczych w „miejscach odosobnienia” z  zaakceptowanymi przez Piłsudzkiego sanacyjnymi pomysłami. Finlandia nie miała swej Berezy Kartuskiej.. warto w ogóle porównać siermiężne mundury fińskich generałów z obwieszonymi jak choinki przedstawicielami polskiej generalicji. Kiedy my, marząc o polskich koloniach, zbieraliśmy datki na Ligę Morską i Kolonialną, Finowie budowali bunkry i własny przemysł zbrojeniowy. Aby w razie czego nie zabrakło im nigdy amunicji. Warto przypatrzyć się konsekwentnej  polityce Finów wobec narastającego sowieckiego zagrożenia. Finlandia nie próbowała wykroić dla siebie kawałka Estonii, gdy 28 września 1939 Sowieci postawili tejże ultimatum „nie do odrzucenia”. I to pomimo uzasadnionych roszczeń do kilku wysepek w zatoce fińskiej.

Wiem, wiem. My najbiedniejsi. Pecha mamy.

Ale z drugiej strony – nie marudźmy – trzeba też dostrzegać pozytywne aspekty. O ile ciekawsza ta nasza historia niż u tych sfinlandyzowanych pasterzy reniferów.  Gdy się skończy wojna będziemy mieli (procentowo) najwięcej ofiar, największe straty terytorialne, najwięcej przyjaciół którzy nas zdradzili. Nikt nie będzie, mimo że wygrany, tak przegrany jak my. Acha, byłbym zapomniał. Honor. Tyle honoru co my – nikt nie miał, nie ma i mieć nie będzie.